Królowa deszczu -Masalanabo Modjadji VII rządzi ponad milionem ludzi. Prowadzi takie samo odosobnione życie, jak jej poprzedniczka i odwiedzając jej rodzime okolice, niestety nie masz szans na jej spotkanie.
Oto historia skąd się wziął kult Królowej Modjadji?
Pierwsza z nich Maselekwane Modjadji I (zm. 1854), była księżniczką pochodzącą z Zimbabwe, która uciekła przed gniewem ojca po tym, jak zaszła w ciążę z przyrodnim bratem. Matka pomogła jej ukraść ojcu lekarstwa wywołujące deszcz zwane „Mufugo”. Ta udała się na południe do dzisiejszego Limpopo z grupą wyznawców. Inna legenda głosi, że gdy król Mugado, podejrzewał planowany na niego zamach stanu, zabił swoich synów i poślubił swoją córkę. Ich pierworodny chłopiec został uduszony zaraz po urodzeniu, a druga córka, dziewczynka, została pierwszą królową.
Balobedu wyemigrowali na południe z Zimbabwe w XVI wieku. Maselekwane była potomkinią królewskiego rodu Monomatopa, który panował nad ludem Karanga w Zimbabwe w latach 1400-1500. Ojciec Maselekwane wywodził się właśnie z ludu Karanga.
Ostatecznie osiedliła się w górach lasu cykladowego. Tutaj Modjadji ćwiczyła wywoływanie deszczu i jej wpływ zaczął się rozprzestrzeniać. Początkowo sądzono, że jest nieśmiertelna, jednak z czasem z tajemniczej historii plemienia wyłonił się system sukcesji tronu.
„Moc królowej wywoływania deszczu nie jest absolutna…(…) Królowa może kontrolować deszcz tylko <w porozumieniu ze swoimi przodkami>, którzy, jeśli chcą, mogą powstrzymać jej rękę, tak jak ona sama jest w stanie powstrzymać ręce lekarzy deszczu…” (Krige E.J.D. 1943, 275, tłumaczenie własne z oryginału).
Każda królowa szkoliła swoją następczynię w rytuałach wywoływania deszczu, a następnie znikała, wypijając truciznę. Podobno w dzisiejszych czasach już się tego nie praktykuje, ale poprzednia Królowa zmarla nagle w 2005r. po dwóch latach panowania i na temat jej śmierci było sporo spekulacji. Zwyczajem jest również dodawanie kawałka skóry zmarłej królowej do leku wywołującego deszcz, aby chronić moce nowego Modjadji.
„Mufugo, lekarstwo tak ważne w usuwaniu przeszkód dla deszczu, należy uzyskać od królowej, a specjalnie wyznaczona osoba jest odpowiedzialna za rozlewanie go do butelek, jeśli zajdzie taka potrzeba (j.w. s.276)”.
„Rain-doctors” jako „organ” współpracujący z Królową nie jest funkcją dziedziczną, ale swojego czasu bywał przekazywany w rodzinie. I myślę, że tu rolę pełnił nie nepotyzm, a łatwość przekazywania wiedzy, umiejętności z ojca na syna, sprawne przeszkolenie do precyzyjnej czynności.
„Urząd… od pewnego czasu sprawuje go rodzina Mudiga… Kiedy zmarł ostatni urzędnik odpowiedzialny za mufugo, jego syn był niezamężnym mężczyzną, zbyt młodym, aby sprawować urząd.
Jakieś pięć lat później (1938), gdy królowa zdecydowała, że to on powinien przejąć funkcję, protestował (…) choć miał wtedy dwójkę dzieci, w obawie, że po kontakcie z lekarstwem zapomni umyć ręce przed jedzeniem i w ten sposób <wyczerpie się> (stanie się bezpłodny)…
Miał w tym pełne poparcie swojej matki, która namówiła królową, aby tymczasowo pozwoliła starszemu krewnemu podjąć się pracy; ale obecne stanowisko jest takie, że w przypadku nieobecności tego starego człowieka następca urzędu będzie musiał podjąć działania. Nie jest całkiem jasne, czy mufugo jest tożsame z lekarstwem deszczowym… lecz niezależnie od jego składników, uważa się go za niezwykle niebezpieczne, mogące pozbawić mężczyzn i kobiety płodności, dlatego podczas pracy z nim należy zachować szczególną ostrożność.” (j.w. 276).
Od grudnia 2024 mamy nową Królową Deszczu Masalanabo Modjadji VII. Poniżej wyjaśnię o co chodzi z tym deszczem.
Zacznijmy jednak od tego, że Królowa aby panować musi być pełnoletnia i musi również byc oficjalnie uznana przez Prezydenta. Cała procedura potwierdzona jest na stronie rządowej (patrz źródła). To pokazuje formalizację urzędu, taką jaka wydaje się nam być jasna z punktu widzenia chociażby „naszego” europejskiego prawa.
Prezydent RPA Cyril Ramaphosa prawnie uznał więc Masalanabo Modjadji VII królestwa Balobedu. Wcześniej gdy królowa była nieletnia władzę jako król regent sprawował jej wujek książę Mpapatla Modjadji.
O co jednak chodzi z tym deszczem? Skąd jego kult?
Mówi się o tzw. cyklach życia. Dla ludzi żyjących z dobrodziejstw ziemi, cykl upraw rolnych miał gigantyczne znaczenie. Deszcz „…jako eliksir życia jest jedną z ostatecznych podstaw poczucia bezpieczeństwa człowieka; i jako przejaw łaski jest najwyższym uzasadnieniem boskiego prawa królowej do rządzenia. Królowa nie jest przede wszystkim władczynią, lecz wywoływaczką deszczu, a ludzie polegają na swoim bezpieczeństwie nie na pułkach, armiach i organizacji, ale na mocy królowej, która wywołuje deszcz dla plemienia i powstrzymuje deszcz dla jego wrogów. Wszystkie ostateczne zależności opierają się na świecie magiczno-religijnym, a wywoływanie deszczu i jego kult jest ważną częścią tego świata.
Kult deszczu nie składa się z kilku magicznych kroków wykonanych przez królową; jest to cały zespół instytucji mających konsekwencje w wielu aspektach życia plemiennego. Kult nie ogranicza się do środków podejmowanych w celu zabezpieczenia deszczu w czasie suszy; jego przestrzeganie musi być zawsze przestrzegane, a dobry rok wymaga od królowej tyle samo troski, co zły.” (j.w. 276)
Królowa Modjadji była czczona przez ludzi spoza jej małego królestwa. Podobno król Shaka pozostawił jej plemię nietknięte, choć podbił większość sąsiednich plemion. Shaka szanował jej umiejętności wywoływania deszczu i nazywał ją „kobietą o czterech piersiach, która była zaklinaczką deszczu wśród zaklinaczy deszczu”. Wysyłał czarne bydło do Modjadji I, aby złożyć daninę. Król Moshoeshoe I z Lesotho, królowie Swati i wielu innych mieszkańców południowej Afryki składali jej hołd, aby sprowadziła im deszcz.
Jej mocy tak się obawiano, że Balobedu przez wieki żyli we względnym spokoju, pomimo wojen szalejących w regionie.
Mowa tu o okresie zwanym Mfekane lub Difaqane lub Lifaqane. Oznaczające „miażdżenie”, „rozproszenie”, „przymusowe rozproszenie” lub „przymusową migrację”. Był to okres wzmożonych konfliktów zbrojnych i migracji w Afryce Południowej.
Historyczny porządek został wpisany do Konstytucji Rpa po zakończeniu apartheidu, dlatego Prezydent jest oficjalnie zobligowany do uznania tradycyjnych władców.
Źródła:
📍The Realm Of A Rain Queen, A Study of the Pattern of Lovedu Society, Eileen Krige and Jacob Daniel Krige, 1943, https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.212716/page/n5/mode/1up
📍New era for the Balobedu Royal Nation as Queen Masalanabo Modjadji VII officially recognised, Published Dec 17, 2024, Mashudu Sadike,
📍Visualizing the Realm of a Rain-Queen:
The Production and Circulation of Eileen and Jack Krige’s ,
Lobedu Fieldwork Photographs from the 1930s, PATRICIA DAVISON, GEORGE MAHASHE,
https://www.researchgate.net/publication/262099570_Visualizing_the_Realm_of_a_Rain-Queen_The_Production_and_Circulation_of_Eileen_and_Jack_Krige’s_Lobedu_Fieldwork_Photographs_from_the_1930s
📍Modjadji – The Rain Queen
BY Gosiame Amy Goitsemodimo September 6, 2019, https://nationalmuseumpublications.co.za/modjadji-the-rain-queen/
📍KRIGE, E. (1931). AGRICULTURAL CEREMONIES AND PRACTICES OF THE BALOBEDU. Bantu Studies, 5(1), 207–239. https://doi.org/10.1080/02561751.1931.9676260
📍She who must be surveyed, Rory Carroll, Mon 14 Apr 2003, https://amp.theguardian.com/world/2003/apr/14/worlddispatch.southafrica
📍https://www.iinfo.co.za/listings/member/3179#:~:text=Rain%20Queen%20%2D%20Modjadji%
📍Lobedu People, https://en.m.wikipedia.org/wiki/Lobedu_people
Cytaty w oryginale:
„The powers of the queen to make rain are not absolute. The queen can control rain only ‘in agreement with her ancestors’ who are able, if they wish, to stay her hand just as she herself is able to stay the hands of rain-doctors…”( The Realm Of A Rain Queen, A Study of the Pattern of Lovedu Society, Eileen Krige and Jacob Daniel Krige, 1943, s.275).
„Mufugo^ the medicine so important in the removal of impediments to rain, has to be obtained from the queen and a specially appointed person is responsible for doling it out in bottles when needed. The office is not conceived to be hereditary, but it has been held by a Mudiga family for some time, being handed down by father to son. When the last official in charge of mufugo died, his son was an unmarried man too young for the responsibility of office. Some five years later (1938), when the queen decided that he should assume charge, he protested his youth, though he then had two children, fearing that after contact with the medicine he might forget to wash his hands before eating and thus be rendered impotent. In this he had the full support of his mother, who prevailed upon the queen to allow an older relative to undertake the work provisionally; but the present position is that, should this old man be away, the heir to the office will have to act. Whether mufugo is identical with the rain medicine of the rain-pots is not quite clear; but, whatever its ingredients may be, it is considered extremely dangerous, liable to rob men and women of their fertility, and great care is thus necessary when working with it.”(j.w. 276).
„As the centre of the agricultural cycle, rain is the focus of many – human interests ; as the elixir of life, it is one of the ultimate bases ofman*s sense of security; and as a manifestation of celestial grace, it is the supreme justification of the divine right of the queen to rule. The queen is primarily not a ruler, but a rain-maker, and men rely for their security, not on regimentation, armies, and organization, but on the queen’s power to make rain for the tribe and to withhold rain from its enemies. All ultimate reliances are based upon the magico-religious world, and rainmaking and its cult are an important part of that world. The rain cult is not composed of a few magical passes made by the queen; it is a whole complex of institutions with ramifications through many aspects of tribal life. The cult is not confined to measures taken to secure rain in times of drought; its observances must be kept at all times and a good year involves as much care on the part of the queen as a bad one.” (j.w. 276)
„Which royal ancestors only can withhold; differences in the harvest between one area and another are often attributed to fights between the witches of the two areas, and even variations in yield between one man’s field and his neighbour’s may be due to witchcraft. Yet one finds in prayers many a request for a good harvest, even though there are no special ceremonies devoted to this end. A man pouring a libation for a sick child said among other things, ‘Give us corn; when we plough let us also reap. Why are you stinting us ?’ And it is significant that the only regular religious observance is the harvest offering of beer made of each year’s new corn in villages where there are shrines or dedicated animals. When any one dies, there is thought to be danger that the fertility of the crops will depart with him or her. Hence, when a gourd of seeds of every kind is placed in the grave together with a firebrand and calabash of water for the journey, some of the seeds are scattered over the body with the words, ‘Do not depart with all the com and seeds,’ and very often the grain belonging to the deceased is treated with medicine in order that it may remain” (j.w.231,232).
📍Królowa została uznana przez rząd w dniu 31 marca 2016 r. zgodnie z Ustawą ramową o tradycyjnym przywództwie i zarządzaniu z 2003 r. (ustawa nr 41 z 2003 r.).
📍Zgodnie z art. 12 ust. 8 lit. a Ustawy o przywództwie tradycyjnym i Khoi-San z 2019 r., gdy tylko następca na stanowisku królowej/króla przestanie być osobą niepełnoletnią, prawowity następca musi zostać uznany przez Prezydenta jako królowa/król. Zaświadczenie o uznaniu musi zostać wydane po opublikowaniu jego nazwiska w Dzienniku Ustaw.
📍Lobedu lub Balobedu (znani również jako BaLozwi lub Bathobolo) to południowoafrykańska grupa etniczna posługująca się dialektem północnego Sotho. Ich obszar nazywa się Bolobedu. Imię „balobedu” oznacza „górnicy minerałów”, „lobela” lub „go loba”, – do mojego. Ich przodkowie byli częścią wielkiej wczesnej cywilizacji Mapungubwe. Mają własne królestwo, Królestwo Balobedu, w prowincji Limpopo w Republice Południowej Afryki, którego władczynią jest Królowa Deszczu Modjadji.