W ostatnim czasie naukowcy ponownie zbadali możliwości mowy małp człekokształtnych. Jako, że dzisiaj nie można prowadzić badań na szympansach w niewoli, wykorzystano stare nagrania sprzed wielu lat. Analizie poddano ścieżki dźwiękowe.
Ze względu na ich człekokształtność i wysoką inteligencję nadano im status niemalże ludzki. Dziś nikt z szympansem nie będzie rozmawiać z szacunku. Pogodzeniem tego z potrzebą badania naukowego aparatu mowy szympansów okazała się analiza historycznych nagrań dźwiękowych sprzed kilkudziesięciu lat.
Co nowego w badaniach nad mową szympansów? Na nagraniach Johnny i Renata.
W 2023 r. naukowcy ponownie zbadali możliwości językowe szympansów. Dotychczas twierdzono, że wielkie małpy człekokształtne nie są w stanie nauczyć się ludzkich słów z powodu braku niezbędnych obwodów neuronowych. Naukowcy poddali analizie fonetycznej poniższe nagrania dwóch szympansów wypowiadających słowo „mama”. Okazało się, że szympanse są zdolne do tworzenia sylab i posiadają niezbędne do mówienia elementy budulcowe układu nerwowego.
Zespół badaczy (logopedów, psychologów) pod kierownictwem Axela G. Ekströma chciał zgłębić kwestię, czy są w stanie rozwinąć język. Zaczęli od analizy ścieżek dźwiękowych tych dwóch filmów znalezionych w Internecie, które przedstawiały szympanse w niewoli, mówiące do swoich opiekunów. Dane okazały się obiecujące.
Wykorzystując dźwięk z nagrań, porównali fonetykę mowy szympansów z fonetyką człowieka i okazało się, że szympanse są w stanie wytworzyć strukturę sylab niezbędną do mówienia językiem.
Zespół badaczy nie poprzestał na tym. Uczestników badania poprosili o transkrypcję wokalizacji zarówno szympansów, jak i pacjentów cierpiących na chorobę Parkinsona. Uczestnikom nie powiedziano, jakiego mówcy słuchają. Wyniki wykazały, że uczestnicy konsekwentnie identyfikowali mowę szympansa jako sylabacznie wypowiadane słowo „mama”. Wypowiedzi szympansów Johnny’ego i Renaty zmieszano z hiszpańskojęzycznymi wypowiedziami chorujących na Parkinsona. Uczestnicy zostali poinstruowani, że wypowiedzi pochodziły od osób, u których zdiagnozowano patologie mowy.
„Czasami filmy nagrane przez ogół społeczeństwa dla zabawy okazują się niezwykle interesujące dla badaczy” – Powiedział Ekström.
Nowe badania podważają utrzymywane dotychczas przekonanie, że rozwój języka wymagał ewolucji w funkcjonowaniu mózgu człowieka, której nie doświadczyły szympanse ani inne małpy człekokształtne.
Przez lata badacze próbowali eksperymentować z językiem u innych zwierząt, w tym kaszalotów, które komunikują się za pomocą „alfabetu” składającego się z szybkich kliknięć.
Najbardziej znanym przykładem eksperymentów na małpach człekokształtnych jest Koko, goryl, którego nauczono używać języka migowego.
Obecnie Ekström i jego zespół pracują nad serią projektów badających zachowania wokalne szympansów, goryli i orangutanów.
Istnieją dane pochodzące z języków ludzkich wskazujące, że anatomia samego przewodu głosowego pomaga kształtować dźwięki języków i badacze podejrzewają, że coś podobnego dzieje się u małp człekokształtnych.
Źródła:
Ekström, A.G., Gannon, C., Edlund, J. et al. Chimpanzee utterances refute purported missing links for novel vocalizations and syllabic speech. Sci Rep 14, 17135 (2024). https://doi.org/10.1038/s41598-024-67005-w
Morgan, Amber. „New Study Finds That Chimpanzees May Be Capable Of Human Speech.” AllThatsInteresting.com, July 30, 2024, https://allthatsinteresting.com/chimpanzee-human-speech. Accessed August 5, 2024.
Filmy w domenie publicznej:
Pierwszy, przedstawia Johnny’ego, szympansa z Suncoast Primate Sanctuary w Palm Harbor na Florydzie, który zmarł w 2009r. Na nagraniu Johnny woła „mamo”.
Drugi przedstawia szympanskę o imieniu Renata pracującą ze swoją opiekunką we Włoszech w 1962 roku. Na nagraniu widać, jak Renata wypowiada słowo „mama” za każdym razem, gdy trener dotyka jej brody.
Zapraszamy na: Dom w buszu
Czytaj poprzednie wpisy: